13:05:18 25-06-2011
იაკობ (იაშა) თანდილავას ლაზური ლექსები (XXI საუკუნის ქართული პოეზიიდან)
იაშა თანდილავა რამდენიმე წლის წინ საპატრიარქოში გამაცნო გიორგი ანდრიაძემ. მის შესახებ მანამდეც მსმენოდა.
დაიბადა 1950 წლის 24 თებერვალს სარფში. 1951-1953 წლებში მათი ოჯახი გადაასახლეს ყაზახეთის დაბა ერკონაბადში.
სწავლობდა სარფისა და გონიოს საშუალო სკოლებში. შემდეგ ჩააბარა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტზე.
ჰყავს მეუღლე, სამი შვილი და შვილიშვილები.
იაშა თანდილავა წერს: "ხელში კალამი ჩემი სამშობლოს ტკივილიანმა ისტორიამ ამაღებინა, ხოლო მისი ამოთქმა ლექსად დროის სიმცირემ, და კიდევ იმან, რომ მრავალსაუკუნოვან საქართველოს, მისი ლაზეთი, რატომღაც ხსენებაში თითქმის აკლდა".
იაშა თანდილავას და სხვა მამულიშვილებს გადაწყვეტილი აქვთ გავითავისოთ ლაზეთი ქართულ კულტურულ არეალში, რაც ჩვენი თაობის ერთ-ერთი უპირველესი ამოცანაა.
დღეს გთავაზობთ იაშა თანდილავას რამდენიმე ლექსს, დაწერილს ლაზურად - ლაზური ტკბილი ჰანგები ავაჟღეროთ ჩვენს ოჯახებში. მანამდე კი გავეცნოთ მის ერთ ლექსს ("მრავალჟამიერ") საერთო ქართულ სალიტერატურო ენაზე.
მრავალჟამიერ
მოინახულებს ცისკრის სიო
ცისფერ ასულებს,
მოინახულებს და მათს გულებს
მოინადირებს.
მერმე ეოსი, - ათინათი დიდი მარჩენლის
მოიყვანს მზეს და მიმწუხრამდე
ჩვენთან დარჩება.
ისე გამითბობს,
გამინათაებს -
იმერ-ამიერს,
ასე მარადჟამს
მამულო ჩემო, მრავალჟამიერ!
ლაზიშ ბირაფა
ქომათვერენ მზოღას თუსი
შური ჩქიმის გელუნგაფს,
თამო-თამო დაგას სერსის,
გელოვონჭაფ ფელუკა.
მზოღა შურიშ მეჭკვიდალა,
მზოღა გურიშ დიცხირი,
ბეე-ბაის ვარ ვუღანა,
ჩხომი მუჭო მანჯირენ,
მოსა მციქა დომიბრუწუ,
ბაბას ქომევოჭაფაფ,
დო ამსერი ბექი მუთუ,
ბექი მუთი ქოპჭოფა
სირთის მგეიქ თუთას ამგარს
მან - მზოღას დო ფელუკას,
თუთა დუდის გელამიდგინ
დო თუთაშხას გელუნგავს
ქომათვერენ მზოღას თუსი,
მუჭო დერდის გელუნგაფს,
თამო-თამო დაგაშ სერსის
გელოვონჭაფ ფელუკა.
* * *
თოლი მჟორას უღუნ
მთინითი თოლი,
მონი თუთას უღუნ
მთინითი მონი
მანთი გოგობღარე
ხჩე-მჭითა მონი
არ ჩქვა ხოლო ქომჩი
ვიხალე კოჩი.
სქანი ნოხვენე
ტუცა თერმონი.
ფირალიშ ბირაფა
დაღის ვორე შკას ლივეი გომოტკუნ,
ნჯას გეფხერ დო თუდე მგეი გომობღუნ,
ვით წანა რენ ონჯირეს ვარ მინჯირუნ,
სოფეს ვორტი მუფერეფე მიძირუნ.
სთველი რენ დო საი-მჭითა ბუტკაფე
ტუცა იხის ფარფალეფე ფუთხუნან,
მზესკუ პილი დო ემუში ბუნდღათენ,
კვინჩისთეი ჩიჩქუ იოვა ვიხვენა.
სერი რენ დო გერმა კოჩიქ დაჩხირი,
ოგზერენ დო ხორონაფს დელისთეი,
ბგორუფ ჰამა დუნიას სოთი ვარ ბძირი,
ხვალა ვორე ლოკეი კოთისთეი.
* * *
დუნიას მთელის მუში იოვა,
მუში ოპარკალე უღუნ,
აშო იყვენ, აშო ქორტუ,
აია დულია აშო ნულენ,
სი სო შვანუფ გაგაჭარა
ე-ნა მიწვა ეშო ვულურ
სარფი შურის ოვართქალა,
მჟორა სკანდერ ეშაბულუნ
კერა ჩქიმის ელაფხერ,
დოხუნონითი მიღუნ,
გუი იოფშა გოლაფხერ,
ოჭკომალეთი მიღუნ,
ჰამა შური ხოლოთი
გვერალე ბოში მიღუნ.
ბიჭიშ ბირაფა
მოვულურ დო მოვიმერ,
დოქაჩეი ფუქირი,
გუი იოფშა გოვიმერ
ლაზურიში ობირუ,
მოვულურ დო კალაშიქ
მემობარს გუი-პიჯის,
ნისა კუჩხე ქთალაში,
მზოღა დო ჩაი-პიჯი.
ნოსის გამაფთამინონ,
ეკო მსკვათი სო ირდი
ეჩის ამაფთამინონ
გენდღანი, ხოშ დოვირდი
მოველურ დო ცა-ქუდი
ლეტა ქალამანი რენ,
ყოროფაში დაჩხირი,
დიდო პატი შეი რენ.