გიორგი ქუჩიშვილის „ჯაჭვის ხიდი“

პოეტი და პროზაიკოსი გიორგი ანდუყაფარის ძე ჩხეიძე (ქუჩიშვილი) დაიბადა 1886 წლის 17 (ახალი სტილით 30) ოქტომბერს თელავის მაზრის სოფელ რუისპირში. 

მომავალ პოეტს მამა ადრე გარდაცვლია. 1894 წელს პატარა გიორგი ნათესავს ტფილისში წამოუყვანია, ვითომდა სასწავლებელში მოსაწყობად, სინამდვილეში კი შინამოსამსახურის მოვალეობას ასრულებინებდა. დედამ ეს რომ გაიგო, ბავშვი კვლავ სოფელში დააბრუნა. შემდეგ გიორგის დედა, სალომე შვილებთან ერთად ტფილისში გადმოსახლებულა, რათა ბავშვებისათვის კარგი განათლება მიეცა.

გიორგი ავლაბრის სამოქალაქო სასწავლებელში მოაწყვეს, მაგრამ ორი წლის შემდეგ, სწავლის ფულის გადაუხდელობის გამო სასწავლებლიდან გამორიცხეს. ამის შემდეგ მოჯამაგირედ მუშაობდა ჯერ ბაყალთან, მერე მენახშირესთან. მოახერხა და მოეწყო თბილისის ბოტანიკურ ბაღთან არსებულ პრაქტიკულ საბალანსო ორწლიან სკოლაში, რომელიც წარმატებით დაამთავრა. სასწავლებელში 1898 წელს დაარსდა მოსწავლეთა არალეგალურ-მარქსისტული წრე, რომლის წევრი გიორგიც იყო. მალე გიორგი ჩხეიძე მუკუზანში წავიდა და საუფლისწულო მამულში დაიწყო მუშაობა. მაგრამ ხელისუფლების საწინააღმდეგო მოღვაწეობისთვის სამუშაოდან გაათავისუფლეს და კვლავ ტფილისში დაბრუნდა.

1906 წელს მისი პირველი ლექსი დაიბეჭდა არალეგალურ ჟურნალში „მახვილი“.

1914 წელს გამოვიდა გიორგი ქუჩიშვილის ორი წიგნი - ლექსებისა და მოთხრობების კრებულები. მეფის რუსეთის თვითმპყრობელობის საწინააღმდეგო ლექსებისა და მოქმედებების გამო 1914 წელს პოეტი დააპატიმრეს და ქუთაისის საგუბერნიო ციხეში ჩასვეს.
იყო სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრი.
 
გიორგი ქუჩიშვილს ჰქონდა მძიმე ცხოვრება. მისი ინტერესი მომართული იყო ღატაკი ადამიანების ბედისადმი. წერდა საბავშვო ლექსებსაც. გადაღებულია ფილმში „უკანასკნელი მასკარადი“ (მიტოს მამა) - (1934).

1946 წლის 25 ნოემბერს, რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო თეატრში აღინიშნა გიორგი ქუჩიშვილის დაბადების მე-60 წლისთავი. პოეტი ავადმყოფობის გამო არ დასწრებია საღამოს, ლოგინად ჩავარდნილი რადიოთი ისმენდა გამომსვლელების სიტყვებს და მილოცვებს.

გიორგი ქუჩიშვილი ამის მერე მალე გარდაიცვალა, 1947 წლის 20 იანვარს. დასაფლავებულია ქართველ მწრალთა და მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში.

დღეს, პრესა.გე-ს მკითხველს ვთავაზობთ გიორგი ქუჩიშვილის შესანიშნავ ლექსს „ჯაჭვის ხიდი“

ჯაჭვის ხიდი

ლეგენდა

1

ვის უნახავს ძველისძველი
ჯვარის მონასტერი,
რომლის გუმბათს თავს ევლება
ნისლი მშვენიერი -
ვის უნახავს ძველისძველი
ჯვარის მონასტერი?

2

იგი დღესაც ისევე სდგას,
როგორც იდგა წინათ:
წარსულ დროთა მატიანეთ,
დიდების გვირგვინათ -
დღესაც ისე ამაყად სდგას,
როგორც იდგა წინათ.

3

შორის გზიდან ეს ტაძარი
ისე მოსჩანს მთაზე,
ვით ზღაპრული ციხე-კოშკი,
დაკიდული ცაზე -
შორის გზიდან ეს ტაძარი
ისე მოსჩანს მთაზე,
რომ მგზავრის თვალს შეაჩერებს
მისი სილამაზე.

4

თურმე უწინ ამ ტაძარში
იყო ვინმე ბერი,
წმინდა მამას უწოდებდა
ქრისტიანი ერი -
თურმე უწინ ამ ტაძარში
იყო ვინმე ბერი,
თოვლიან ტყეს ჩამოჰგავდა
მისი თმა და წვერი.

5

წმინდა ჯვარის მონასტრიდან
მცხეთის მონასტრამდე
ხიდი იყო გადებული,
ღვთის და ცის რისხვამდე -
წმიდა ჯვარის გუმბათიდან
მცხეთის გუმბათამდე
ჯაჭვის ხიდი ქანაობდა,
ბერის წაწყმენდამდე.
არაგვი მოხმაურობდა
ჯაჭვის ხიდის ქვეშა,
გულ-ხვეული მოღელავდა,
ეხლებოდა კლდესა -
არაგვი მოხმაურობდა
ჯაჭვის ხიდის ქვეშა,
მის ხმაურში მოისმოდა
დედა-ქართლის კვნესა.

6

ერთხელ ბერი ჯაჭვის ხიდით
მცხეთას გადიოდა,
ხიდქვეშ ქალი ბანაობდა,
წყალზე ქანაობდა;
სითეთრით და სილამაზით
აფროდიტას სჯობდა,
ტალღა ვნებით ეხვეოდა,
ეშხით მუსიკობდა -
ჯაჭვის ხიდით მცხეთისაკენ
ბერი გადიოდა,
ხიდ ქვეშ ქალი ბანაობდა.
ზვირთზე ქანაობდა.

7

თვალი მოჰკრა შიშველ ქალწულს
და დაება ბერი,
ანგელოსიც არ უნახავს
ისე მშვენიერი,
ვით ის ქალი მოლივლივე,
ქალი ტან-შიშველი:
თეთრ გულ-მკერდზე უფეთქოდა
ორი სეფისკვერი,
გაუშლელი ორი კვირტი.
ორივ ხორბლის ფერი,
სამაცდურო ცოდვის ქსელი,
სიყვარულის ფსკერი.

8

ბერი ვნებით ჩააშტერდა
წამწყმედ ძუძუებში, -
ჩაწყდა ჯაჭვი, ჩაიღუპა
არაგვის ზვირთებში...

9

და მას შემდეგ სიყრუეა
ჯვარის მონასტერში,
საცეცხლურად დაკიდულან
ღამურები ჭერში. -
აღარავინ აღარ სწირავს
დღეს ამ მონასტერში
და ისპობა ყოველივე
დრო და ჟამის მტვერში,
მხოლოდ რჩება ეს ლეგენდა
უკვდავ ქართველ ერში.

1916 წ.

0

ავტორი: