არტურ რემბოს „მთვრალი ხომალდი“ (პაოლო იაშვილის თარგმანი)

რამდენიმე ხნის წინ ჩვენ გამოვაქვეყნეთ არტურ რემბოს „მთვრალი ხომალდი“, თარგმნილი გივი გეგეჭკორის მიერ. მაშინ პრესა.გე-ს მკითხველებს შევპირდით, რომ ამ ლექსის პაოლო იაშვილისეულ თარგმანსაც შევთავაზებდით. 

პაოლოს მიერ ნათარგმნი „მთვრალი ხომალდი“ დაიბეჭდა 1920 წელს გაზეთში „ბარიკადი“, # 3, თბილისში.

დიდი ფრანგი პოეტი ჟან ნიკოლა არტურ რემბო (Jean Nicolas Arthur Rimbaud) დაიბადა 1854 წლის 20 ოქტომბერს შარლევილში, საფრანგეთში. მამა, ფრედერიკ რემბო სამხედრო იყო, ალჟირში მსახურობდა. დედას მარი კატრინ ვიტალი კიუფი ერქვა. როცა მომავალი პოეტი 4 წლის იყო, მამა ოჯახიდან წავიდა.

არტურ რემბო სწავლობდა შარლევილის ლიცეუმში. ის ითვლებოდა ბრწყინვალე მოწაფედ.  პირველი ლექსი 1870 წელს გამაქვეყნა, 16 წლის ასაკში.

„მთვრალი ხომალდი“ (Le bateau ivre), დაწერილი უნდა იყოს 1871 წელს. ამ ლექსის ხელნაწერი მან გაუგზავნა პოლ ვერლენს.

არტურ რემბოდ 150 წლისთავი დიდი ზეიმით აღნიშნეს საფრანგეთში.

მთვრალი ხომალდი

(თარგმნა პაოლო იაშვილმა)

როცა უვნებო მდინარეებს გადავდიოდი,
აღარ მათრევდნენ, ამას ვგრძნობდი, მძიმე გიდები:
იღებდნენ მიზნად მათ მყვირალა წითელკანები
და ტიტველ ტანებს მიაკრავდნენ ფერად სვეტებზე.

მე არ ვზრუნავდი არავითარ ეკიპაჟებზე:
მიმქონდა ქერი ფლამანდრიის ინგლისის ბამბა,
როცა გიდებთან ერთად გაჰქრა დიდი ხმაური,
მდინარეები მე მაძლევდნენ მგზავრობის ნებას.

ცოფიან წყალთა ავ ზრიალში, მე იმ ზამთარში,
რომელიც იყო ყრუ ვით ტვინი პატარა ბავშვის -
მივქროდი!.. მიწა, კუნძულები დაშორებული
აღარა გრძნობდნენ აურზაურს გაჩირაღდნებულს.

ქარმა დალოცა ჩემი ზღვაზე გამოფხიზლება.
ნაფოტზე მჩატე ათი ღამე ტალღებზე ვხტოდი,
რომელთაც ჰქვიათ მარად მსხვერპლთა მაგორებელნი
და არ მწყდებოდა გული კანდლის სულელ თვალებზე.

როგორც ტკბილია მწიფე ვაშლის წვენი ბავშვთათვის
ისე მატკბობდა მწვანე წყალით ტანის ავსება.
მან ჩამორეცხა სქელი ლურჯი ღვინის წვეთები,
ჩამოაცალა მინარწყევი, საჭე გასტეხა.

და იმის შემდეგ მე ჩავეშვი ზღვის პოემაში,
რომელიც არის განიერი და დავარსკლული,
რომელიც ყლაპავს მწვანე ლაჟვარდს, რომელშიც ხშირად
ჩაფიქრებულად იძირება მკრთალი მცურავი.

საცა უეცრად ცისფერობა შეიღებება...
ქერა დღის შუქში გაგიჟება და ნელი რიტმი,
უფრო მაგარი ალკოჰოლზე, ლირებზე ფართო,
საცა დუღდება სიყვარულის მწარე ამბოხი.

ვიცი ცის ელვა და ქარ ცეცხლი, ვიცი გრაგანი,
აფეთქებული დილა თითქოს გუნდი მტრედების,
საღამოები... მე მინახავს ხანდისხან ისიც,
რაც ადამიანს ესიზმროდა თითქოს ნახულად.

ვნახე გასვრილი მზე მისტიურ საშინელებით,
იისფერ სხივის ხმელ ჩონჩხებით რომ ანათებდა,
ტალღებს, რომ ჰგავდნენ აქტიორებს უძველეს დრამის,
რომელნიც ფართოდ აგორებდნენ ფარდების ცახცახს.

მწვანე ღამისთვის ვოცნებობდი, სხივოსან თოვლით,
კოცნებს ველოდი, ზღვის თვალებს რომ ეშურებიან.
მე ვოცნებობდი სხვა წვენების ადუღებაზე,
ხმიან ფოსფორის ყვითლად-ცისფრად გაღვიძებისთვის.

ვაკვირდებოდი როცა ტალღა მოხეთქილ კლდეებს
მიაბღავლებდა ვით საძროხე ისტერიული,
და არ ვფიქრობდი, რომ მფრინავი ფეხი მარიის
სადავეს მოსდებს დაუსვრეტელ ოკეანეებს.

მე ვაწყდებოდი, თქვენ ეს იცით, უღრან ფლორიდებს,
აფთრების თვალთა ფერებს ვრევდი ცისარტყელებში,
რომელნიც იყვნენ აღვირებად გადაჭიმული
ზღვების კიდიდან რუხ და მწვანე ფერის ჯოგებზე.

ვნახე ჭაობის ამაჭრება, უსაზღვრო ტბორი,
რომლის ლაქაშშიც ლპება მთელი ლევიაფანი,
გაჩუმების  დროს გადმოვარდნა ნიაღვარების,
და უფსკრულებში სივრცის ავი გადახეთქება.

- ვერცხლის მზეები: მყინვარები, სადაფის წყალნი,
და გახირება საზიზღარი სრუტის ფსკერებზე,
სადაც გველები გაძიძგულნი ბაღლინჯოებით,
შავი სურნელით მახინჯ ხეებს ეხუტებიან.

მე მსურს ვაჩვენო ბავშვებს ზღვათა მოვარაყება,
ოქროს თევზები, მომღერალი ოქროს თევზები...
მე გამგზავრებას მილოცავდნენ ყვავილთ ქაფები,
უცხო ქარები მამზადებდნენ მე გასაფრენად.

ხშირად ტანჯული პოლუსებით ზღვა დაღალული,
რომლის ქვითინი ატკბილებდა ჩემს ქანაობას,
ყვითელ ლაყუჩა ღამის ვარდებს მე მთავაზობდა.
და მე ვრჩებოდი როგორც ქალი დაჩოქებული.

როდესაც ჩემთან გროვდებოდა ბევრი ნაგავი
და განავალი თეთრთვალა და მკივან ჩიტების,
მაშინ ჩემს ლარტყებს ეტმასნოდნენ თავის მკვლელები
და მიდიოდნენ სამუდამოდ დასაძინებლად.

მე მე ხომალდი, საშინელად გზა დაბურდული,
გადაგდებული უფრინველო ეთერში ქარით,
რომლის გაბერილ ჩონჩხს ნაპირზე ვარ გაათრევენ
მონიტორები და განზეის მენაოსნები.

თავისუფალი, აყვანილი იისფერ ნისლით,
მე გამრღვეველი წითელ ზეცის, როგორც კედელის,
რომელსაც დააქვს საწუწკარი პოეტებისთვის,
სირსვილი მზისა, ქაფიანი დუჟი ლაჟვარდის.

მე ელექტრონის სინათლისგან გამოქცეული,
გიჟი ფიცარი შემორტყმული ბეგემოტებით,
როცა ივლისი კეტის დარტყმით ცას აიძულებს,
რომ ჩამოინგრეს მოვარვარე თავის ძაბრებით.

რომელსაც თრთოლვით მოესმოდა შორი ჭიხვინი,
როცა სქელ მალშტრემს ამაკებდა გიპოპოტამი;
უძრავ სივრცეში ხეტიალას - მე მეცოდება.
ევროპა თავის შეღობილი ნავსადგურებით.

ბევრი მინახავს დავარსკლული არქიპელაგი,
მათი გიჟი ცა გახსნილია მოცურავისთვის:
იქნებ აქ გძინავს, ჩათრეული ხარ ამ ბნელეთში,
მომავლის ღონე: მილიონი ოქროს ჩიტების.

ბევრი ვიტირე ჭეშმარიტად! სულს მწუხრი ჰპოტნის,
ყოველი მთვარე სასტიკია, ყველა მზე მწარე!
ბასრ სიყვარულის ჯადოსნობით ვარ გავსებული,
ო, დაილეწოს ჩემი ანზა, ჩავძირო ზღვაში!

მე თუ ევროპის წყალი მინდა: მსურს მხოლოდ ფშანი,
ცივი და შავი, რომელშიაც სურნელ საღამოს
პატარა ბავშვი, მოხრილი და კაეშნით სავსე,
სათამაშო ნავს გადაუშვებს, როგორც პეპელას.

ზღვებო! დათენთილს თქვენს წიაღში არა მაქვს ღონე,
რომ შევაჩერო რბენა ბამბით სავსე გემების,
დროშების ცეცხლთა ვიგრძნო ძალა და მგზავრად დავრჩე,
როს პონტონების საშინელი მზერა მანათებს.