ლელა ცუცქირიძის რამდენიმე ლექსი (XXI საუკუნის ქართული პოეზიიდან)

პოეტი ლელა ცუცქირიზე დაიბადა თბილისში, 1964 წლის 3 მაისს. პროფესიით ფილოლოგია. სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში.

წერს ლექსებს, მოთხრობებს, როგორც დიდებისთვის, ასევე ბავშვებისთვის. იბეჭდება სხვადასხვა პერიოდიკაში.

ლელა ახლახანს გახდა ლიტერატურული კონკურსის “ხვარამზე-2011” პირველი ადგილის მფლობელი. გაიმარჯვა მისმა ლექსმა „დიაფილმი“, 

დღეს, პრესა.გე-ს მკითხველებს ვთავაზობთ ლელა ცუცქირიძის რამდენიმე ლექსს. მის შესახებ საუბარი სხვა დროსაც გვექნება.

უკან

აბა, ვინ გითხრა, რომ თარსი ხარ?
დიდი ამბავი, თუ შენი თმა ჟღალად ანთია.
სამაგიეროდ, შენი ქალაქის რუხ ფერებში ისე ბრიალებს,
თითქოს მიწაზე კალენდულები დაეპნათ ბავშვებს.

დიდი ამბავი,
თუ მეზობელი სადარბაზოში,
შენს დანახვაზე სამჯერ აფურთხებს
და ბინიდან გამოსული, უკან ბრუნდება.
დიდი ამბავი,
შენს დანახვაზე სადღაც თუ გარბის შავი კატა,
რომელსაც თარსად არასდროს თვლიდი
და ყველასგან ათვალწუნებულს,
შინაგანად თანაუგრძნობდი.
დიდი ამბავი,
თუ შენს გზაზე არავინ დადის,
თუმცა გინდა, ხანდახან მაინც,
გამარჯობა რომ გითხრას ვინმემ
(მოწყენამდე საშინელია ცარიელი გზა).

ჰოდა, გთავაზობ:
აიღე მხოლოდ აქეთა გზის ერთი ბილეთი,
ჩამოდი ჩემთან.
გზა ერთი გოჯის დადებაა გაშლილ რუკაზე.
აქ სიხარულით შეგხვდებიან,
ჟღალი ფერი არავის უკვირს:
აივნებზე და ღობეებზე ჟღალ ფარდაგებს ამზეურებენ,
თანაც ახლა, ფერდობებს თრიმლის კონები ეწვის -
შემოდგომის ჭიაკოკონა.

ან რა თარსი, ან რა ავთვალი...
წარმოიდგინე:
ვთქვათ, ისედაც ლოყაწითელ ბავშვს, ბატონები მოუბრძანდა,
მიგიყვანენ წითელი კაბით,
იმ იავნანას გამღერებენ, ბავშვობის მერე რომ არ გსმენია
და შენს ხმაში დედის ბგერა ისე გაკრთება,
თითქოს ყელიდან - გალიიდან, ჩიტბატონები გაუშვი ცისკენ.
იტყვიან მერე, იჩურჩულებენ:
”ეს რა კარგი თარსი ყოფილა, რა კარგი”...
უთენია კი, კუსკუსა და მართლა მორწმუნე ბებიაჩემი,
წაყოფს ფეხებს წითელსარჩულიან, შავ კალოშებში,
შავ თავსაფარს მიმჭკნარ ნიკაპქვეშ გამოინასკვავს,
შავ ქოლგას გაშლის,
ხელს ჩაგკიდებს და წითელჭინჭშებმულ მამალივით,
მთაზე მდგარი სალოცავისკენ წაგაცუხცუხებს.
არ შეგეშინდეს, არ შეგწირავენ.
მწვანე მინდორზე გაგიშვებენ.

იქ შეგიძლია, ეგ ჟღალი თმა გაიშალო და ცას ახედო:
შენიდან ცამდე, მამლის ერთი ფრთაგაშლაა,
მზის ამოსვლამდე - მამლის ერთი დაყივლებაა
და ჰაერი - ისე გამჭვირვალე, იმასაც ხედავ,
რაც იყო და აღარ იყო რა:
აქაურობა, როგორც ბებოსთან,
ბავშვობაში გაგზავნილი ღია ბარათი.
მოვა მერე ვინმე, ვინც ხედავს,
როგორ ანთიხარ მწვანე მინდორზე მზის ათინათად
(თითქოს მიწაზე კალენდულები დაეპნათ ბავშვებს),
სამჯერ პირჯვარს გადაიწერს და ჩუმად გეტყვის:
ეს რა მზესავით ანათებ, გოგო...

გუბე

წყალნი წავლენო და…
ისე შეგუბდა, როგორც სული,
ვერ ამოტეხა ჩემი სხეულის ლურჯი ყინული,
რომ გაზაფხულის მდინარესავით გადმოველახე
და წაეღო ნაფოტები, ლამი თუ ჭუჭყი…
სხვა დანარჩენიც,
ქვიშის ორიოდ მარცვალის გარდა, როგორიცაა:
ვთქვათ, რომ არ მშურდა,
ვთქვათ, რომ არ მძულდა,
ვთქვათ, თანაგრძნობა, მიტევება და ასე შემდეგ…
სინანული, ბოლოსდაბოლოს.

ის კი, წყალი…
მიდგა, მოდგა და აქ დადგა – ნაგუბარზე,
გულის ადგილას რომ აღმომაჩნდა
და რა მოხდება, ერთხელ მაინც,
ეს სიბლანტე მდინარედ იქცეს,
გადმოვიდეს ნაპირებიდან და წაიღოს ყველაფერი:
ვთქვათ, ტალახი, ანდაც ქვები – სხვისკენ ნასროლი.
ვთქვათ, გულგრილობა, როცა არ შემძრა შიმშილისგან უცხოს სიკვდილმა.
ვთქვათ, დღეები, როცა სისხლი (დადებითი, ჯგუფი – მესამე)
ისე, უბრალოდ, არ გავიღე და ასე შემდეგ.

წაიღოს წყალმა ეს ყველაფერი და მომაშოროს!
ბევრი იდინოს, თავის თავს დაწმენდს და
გამჭვირვალე,
აახმიანებს სხვა კალაპოტებს,
ვერცხლის თევზების სამკაულებსაც დაიყრის ტანზე,
ფრინველებს მზისკენ აახედებს,
მცენარეებს გაახასხასებს,
ადამიანებს დაარწყულებს, ბოლოსდაბოლოს.

მერე ჩემს ფსკერსაც მოვაშორებ წყალმცენარეებს,
იქნებ ვიპოვო ქვიშის თუნდაც ერთი მარცვალი,
ან უკეთეს შემთხვევაში,
კეთილშობილი წითელი მარჯნის პატარა ტოტი.
მისი შუქის ანარეკლმა ერთი ბილიკიც რომ გაანათოს,
ესეც საქმეა.

წყალნი წავლენო და…
კი არ წავიდა, ისე შეგუბდა, როგორც სული,
ქვიშაც კი არ ჩანს.

წყურვილი

სად გადარეკე ჩემი ღრუბლები ასე ქარდაქარ,
შუბლზე ნიშნად ცისკრისფერი ვარსკვლავი ენთოთ,
წვიმებისაგან დასკდომაზე ჰქონდათ ცურები…
დღეს თუ ხვალ, ჭიშკარს მოადგებობდნენ
ეჟვნად შებმული ჭექა-ქუხილის ჟღრიალ-ჟღრიალით.

ახლა კი…
ახლა, ამ ბურბურა მკათათვისაგან,
ჩემი წყალუხვი მდინარე შრება,
ვეღარ ანთებენ გაშლილ ჭალებში ფშატის ხეები სანთლებად ნაყოფს,
მიწა დაღლილი ბერიკაცის ხელივითაა,
უღონოდ ფეთქავს.

იქ, მშრალ ნაპირზე, მეთევზე დგას,
ხელში უჭირავს ნისლებისფერი დარაია,
როგორც ბუდეში მიყუჟული პატარა ჩიტი.
და ელოდება, რომ ახმაურდეს მშრალი მდინარე,
მერე კალმახებს ლურჯ-წითელი წინწკლები სთხოვოს
და ჩემთვის ნაყიდ დარაიას მიმოაპნიოს.

ჩემი სატრფოა ის მეთევზე,
რამდენი დღეა, მის მოსვლას ვუცდი…
შენ კი…

იქნებ მორეკო ჩემი ღრუბლები,
წვიმებისაგან სავსე ცურებით…
წყალუხვი გახდეს მშრალი მდინარე,
გამოცურდნენ კალმახები
და ჩემს სატრფოს წინწკლები მისცენ.

… მოვა მერე ჩემს ჭიშკართან ჩემი მეთევზე.
ეზო იქნება დატბორილი ნაწვიმარი იების ბინდით,
ცა – ლურჯი, ლურჯი, ანგელოზის პერანგისფერი,
სახლი – ხასხასა, შემოსილი სუროს ქათიბით…
და სწორედ მაშინ,
მოწყურებულს სპილენძის თუნგს როცა გავუწვდი,
სავსეს კისკისით,
შეიფრთხიალებს დარაია
ჩემი სატრფოს ხელისგულებზე,
როგორც ბუდეში მიყუჟული პატარა ჩიტი
და გაიშლება – ნისლებისფერი, ლურჯად და წითლად გადაწინწკლული.

თვალებით ვეტყვი ჩემს მეთევზეს:
შემომახვიე ეგ დარაია,
რომ შემეხოს შენი თითები,
თორემ საცაა,
ღილებაწყვეტილ ღილ–კილოდან
კალმახივით ამომისხლტება მწველი სურვილი.

ახლა ხომ ხვდები, რატომ მინდა, რომ მორეკო
ჩემი ღრუბლები…
 
ბაქანი

აქ ხარ და არც ხარ.
შენი მინდორი ისეთია,
თითქოს ვაჭრებმა, აღმოსავლეთის ცხელი ქვეყნიდან რომ ბრუნდებოდნენ,
ჩამოისვენეს,
ქიშმირისა და აბრეშუმის ჭრელი თოფები გადაშალეს, გაამზეურეს...
და როგორ გინდა,
აწურულ მხრებზე მოიხვიო ეს სიჭრელე თავსაფარივით,
მივიწყებულ ბაქანზე დადგე.

ხომ ხდება ასეც:
ჩამოიაროს მექანიკურმა მატარებელმა
და ერთადერთ მგზავრს -
ფანჯრისაკენ ზურგშექცეულს,
თავსაფარი დაუქნიო.
მერე რა მოხდა, თუ ვერ შეგამჩნევს,
მშვიდ მგზავრობას მაინც უსურვებ,
მალაქიტის ბალახის სურნელს გაატან საგზლად,

მაგრამ იცი,
აქ ხარ და არც ხარ.
არაა შენი:
არც მინდორი - ქიშმირის და აბრეშუმის ჭრელი თოფები,
არც ბაქანი - მივიწყებული,
არც ბალახი - მალაქიტის...
მექანიკურ მატარებელს კი,
ჯერ კიდევ როდის,
მექანიზმი ჩაუშალე და გააჩერე.
მერე, დიდხანს გიქნევდა ფრთებს უცხო ფრინველი - სემაფორი,
დიდხანს უსტვენდა,
შენი მინდორიც (სემაფორის მწვანე თვალი)
დიდხანს ენთო და მაშინ ჩაქრა,
უსარგებლო ნივთებით და განწყობებით რომ აიწყვე თავი კოლაჟივით,
იქ ჩააწებე,
სადაც მუდამ მტკნარი ტბა იყო -
ძირგახვრეტილი, როგორც სპილენძის ძველი ვარცლი,
ობმოდებული.

...და ერთხელაც, ტბის ფსკერიდან, ისე ახლოს მოვიდა მიწა,
თითქოს ლუპა გაგიკეთეს სათვალის ნაცვლად
და ყველაფერი დაინახე:
რაც არ გინდოდა, რომ დაგენახა,
რაც არ გინდოდა, რომ დაგენახა,
რაც არ გინდოდა, რომ დაგენახა...

არადა, აქ ხარ.
შენთან, სულ ახლოს:
მინდორი, როგორც ქიშმირის და აბრეშუმის ჭრელი თოფები,
ბალახი, როგორც მალაქიტი,
მგზავრი,
ბაქანი,
მექანიკური მატარებელი...
სხვა - არაფერი,
სხვა - არაფერი,
სხვა - არაფერი,
სიმშვიდის გარდა.