ივანე კრილოვის „დათვის წვეულება“ (თარგმნა აკაკი წერეთელმა)

1844 წლის 9 (ახალი სტილით 21) ნოემბერს გარდაიცვალა დიდი რუსი მწერალი, მეიგავე, დრამატურგი, მთარგმნელი ივანე კრილოვი.

ივანე კრილოვი დაიბადა მოსკოვში, ღარიბი ოფიცრის - კაპიტნის ოჯახში, 1769 წლის 2 თებერვალს. 1775 წელს მამა თადარიგში გავიდა და ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა ტვერში. მამა ადრე გარდაეცვალა, რამაც ხელი შეუშალა სწავლაში. ათი წლიდან მუშაობდა ტვერის სასამართლოში. ოჯახმა ვერ შეძლო მამის პენსიის მიღება. 1782 წელს გაემგზავრნენ პეტერბურგში პენსიის საქმეების მოსაგვარებლად. თუმცა იქაც არაფერი გამოუვიდათ. იქვე დარჩა და დაიწყო მუშაობა.

1786-1788 წლებში დაწერა თავისი პირველი პიესები. 1789 წლიდან გამოსცემდა სატირულ ჟურნალს „Поста духов“. მალე პოპულარული გახდა ახალგაზრდა სატირიკოსი და დრამატურგი. ჟურნალი რვა თვეში აიკრძალა. 1792 წლიდან უშვებდა ჟურნალს „Зритель“. იმავე წელს გამომცემლობაში ჩხრეკა ჩატარდა, ჟურნალი დაიხურა.

1801 წლამდე მიატოვა ჟურნალისტობა, მოგზაურობდა პროვინციებში, ტამბოვში, სარატოვში, ნიჟნი ნოვგოროდში, იყო უკრაინაში. თან წერდა. თუმცა მისი ნაწარმოებები იშვითად ქვეყნდებოდა.

1806 წელს, მოსკოვში, გამოაქვეყნა პირველი იგავ-არაკები. იმავე წელს დაბრუნდა პეტერბურგში. განაგრძობდა სატირული კომედიების წერას.

1812 წელს დაიწყო მუშაობა საჯარო ბიბლიოთეკაში, სადაც 30 წელი იმუშავა. როგორც ვთქვით, დიდი მეიგავე და დრამატურგი გარდაიცვალა 1844 წლის 9 (ახალი სტილით 21) ნოემბერს.

ივანე კრილოვი ძალიან პოპულარული იყო არა მარტო რუსეთში, არამედ იმპერიის ყველა მხარეში, მათ შორის საქართველოშიც. 1832-1833 წლებში გრიგოლ ორბელიანმა თარგმნა კრილოვის სამი იგავი. თარგმნიდნენ სხვებიც მის იგავებს (მიხეილ ბებუთაშვილი, რევაზ ერისთავი). აკაკი წერეთელმა თარგმნა და გადმოაკეთა კრილოვის ას ორმოცდათორმეტი იგავი. ამის შემდგომაც კრილოვის იგავები არა ერთმა ქართველმა თარგმნა (იოსებ გრისაშვილი, კონსტანტინე ჭიჭინაძე, ალექსანდრე აბაშელი, გრიგოლ ცეცხლაზე, დავით გაჩეჩილაძე და სხვები).

დღეს, გავიხსენოთ  ივანე კრილოვის იგავი „დათვის წვეულება“,რომელიც შესანიშნავად თარგმნა აკაკი წერეთლმა. ეს იგავი, ალბათ, ჩვენი დროის არა ერთ ადამიანს მოგვაგონებს.

დათვის წვეულება

(თარგმანი აკაკი წერეთლისა)

დათვმა ლხინი გადიხადა,
მოიწვია მეზობლები;
გარეშენიც ბევრი ჰყავდა:
ტურა, მელა, კატა, მგლები.

უკეთესი მასპინძლობა,
უნდა ვსთქვათ, რომ არ ნახულა;
რა საჭმელი, რა სასმელი!
რა იყო, რომ იქ არ დგმულა?

გადაჰკრეს და სადღეგრძელო
სათვითაოდ გააჩინეს,
სამადლობელს სავსეს სვამდენ,
წვეთი აღარ შეარჩინეს.

გახალისდა დათუნია,
მოლხენით რომ სხვებიც ნახა,
თვისის ბოხის მაღალ-ბანით
„სუფრულიც“ კი შემოსძახა.

გაოცებულს იმის სტუმრებს
მარტო ესეც არ აკმარა:
გადმოახტა სუფრის თავზე
და ლეკურიც დაუარა.

მელა-კუდამ ტაში დაჰკრა:
„ამფერ! ჩემო დათუნაო!
როგორ გშვენის ეგ დავლური,
მალაყები და ხტუნვაო!“

მაშინ მგელმა წასჩურჩულა:
„მელავ! ტყუილს ნუ ამბობო!
სასაცილოდ დაძუნძულებს
და შენ მაგრე რად ამკობო?“

მაგრამ მელამ უპასუხა:
„ბრიყვი ხარ და სულელიო!
რას დავეძებ მაგის თამაშს?
მე სხვა რამეს მოველიო.

„მოვუწონებ, იამება,
გაბრიყვდება ამ ქებითო
და ჩვენ კი რა გვენაღვლება,
ვახშმადაც აქ დავრჩებითო“.

თარგმანი აკაკი წერეთლისა